گرمازدگی و سالمندان

زمین در حال گرمتر شدن است و پیش بینی می شود تعداد و شدت و مدت رویدادهای شدید آب و هوایی از جمله موج های گرمایی طولانی افزایش یابد. گروه های آسیب پذیر و به ویژه افراد مسن در معرض خطر ابتلا به گرمازدگی و مرگ و میر ناشی از گرما قرار دارند. در سالمندان وجود بیماری های زمینه ای مانند بیماری های قلب و عروق و کلیه، ضعف جسمانی، داروهای متعددی که می خورند، ناتوانی و ضعف جسمانی و مشکلات اجتماعی دوران سالمندی از عواملی هستند که آنها را مستعد به گرمازدگی می کند.

گرمازدگی می تواند منجر به سنکوپ، نارسایی کلیه، اختلالات آب و الکترولیت و حتی مرگ در سالمندان شود. همچنین تغییرات سیستم هورمونی رنین-آنژیوتنسین-آلدسترون در سالمندان توانایی آنها را برای مقاومت در برابر گرما کاهش می دهد.

در موج گرمای سال 2003 در اروپا هفتاد هزار نفر مردند ولی حدس زده می شود تعداد واقعی خیلی بیشتر بوده است.

پیشگیری از گرمازدگی:

مداخلات اجتماعی- سالمندان معمولا به افراد دیگر وابسته هستند و این می تواند در موج گرما و مراقبت ناکافی خطرآفرین باشد. برنامه های اجتماعی برای حمایت از سالمندان باید اجرا گردد. توصیه و مانیتور کردن  مصرف مایعات به اندازه کافی، لباس سبک، خودداری از فعالیت شدید و ماندن در محیط های خنک باید انجام شود.

تغییرات در محیط- باید طراحی منازل به گونه ای باشد که انرژی کمتری هدر برود و بتواند خنک تر باقی بماند. استفاده از سطوح منعکس کننده نور و گرما و نیز رنگ های روشن و عایق های حرارت باید در طراحی در نظر گرفته شود. در سیستم های حمل و نقل علاوه به دقت به سیستم های خنک کننده باید برای سالمندان امکانات و تسهیلات خاصی در نظر گرفت.

اقدامات کلینیکی- مکانیزم تشنگی در سالمندی مختل می شود پس باید به طور مکرر آنان را تشویق به خوردن آب کرد. همچنین درصد قابل توجهی از سالمندان اختلال بلع دارند و بنابراین باید در هنگام موج گرما دقت کرد سالمند مایعات به اندازه کافی دریافت می کند یا خیر.

درمان:

با وجود همه اقدامات پیشگیری باز هم گرمازدگی اتفاق می افتد. در این موارد باید به درمان آن پرداخت.

باید اگر عفونتی در بدن فرد وجود دارد آن را کنترل کرد زیرا تب شدت گرمازدگی را افزایش می دهد.

باید مواظب خطر به هم خوردن تعادل الکترولیت های بدن خصوصا بالا بودن سدیم خون در این بیماران بود. (هایپرناترمی) ولی نباید سریع بلکه باید آن را بتدریج اصلاح کرد.

در این بیماران به علت نرسیدن آب به بدن و دهیدراتاسیون خطر نارسایی کلیه وجود دارد و باید به این موضوع دقت کرد.

برای اطلاعات بیشتر می توانید به آدرس ذیل مراجعه نمایید:

 

Preventative strategies and interventions to improve outcomes during heatwaves

Michelle Brennan, Paula M O’Shea, Eamon C Mulkerrin

Age and Ageing, Volume 49, Issue 5, September 2020, Pages 729–732, https://doi.org/10.1093/ageing/afaa125

سالمندان و کووید -19

سالمند به عنوان منبع دانش و خرد، نیروهای کلیدی اقتصاد و کارآفرینی و عامل انسجام خانواده

 

سازمان بهداشت جهانی در سال 2019 اعلام کرد که “یک جامعه با نحوه مراقبت از سالمندان سنجیده می شود.”

در طی همه گیری کرونا به گونه ای صحبت شد که انگار این همه گیری مشکل سالمندان است و نحوه بیان به گونه ای بود که سالمندان را کم ارزش نشان می داد.

پیر شدن جوامع جدی است و این در کشورهای توسعه یافته مشکل بزرگتری است. اما همیشه سالمندی بد تعبیر شده و سالمندان از طرف مقامات دولتی به عنوان هزینه و سربار جامعه در نظر گرفته می شوند. صدای سالمندان اغلب شنیده نمی شود و دیگران به جای آنها صحبت می کنند و تصمیم می گیرند، در حالی که آنها قسمت مهمی از اجتماع بوده و در انسجام آن نقش حیاتی دارند.

بحران ناشی از همه گیری بیماری کووید -19 این مشکل را آشکار کرد. این بحران نقش مهم سالمند و ارزش زندگی آنان را کم اهمیت جلوه داد، در آمارها به جوان ها بیشتر تکیه شد، انگار داستان زندگی فقط مال آنها است، در کمبود امکانات و تجهیزات و ونتیلاتور این سالمندان بودند که کنار گذاشته شدند و همه اینها باعث این برداشت شد که زندگی سالمند ارزش کمتری دارد.

محدودیت ها و ایزوله کردن سالمندان شدیدتر انجام شد و این برای سلامت آنها مضر بود. سالمندان برای سلامت خود به حمایت و ارتباط اجتماعی نیاز دارند.

پشتیبانی نسل ها از یکدیگر و حمایت از سالمندان و ارتباط مداوم با آنها در طی این همه گیری و موارد مشابه آینده اهمیت ویژه ای دارد. فقط 35 درصد افراد بستری به علت کووید -19 کمتر از 60 سال  دارند و مرگ و میر هم در آنها کمتر است و این سالمندان هستند که در مقابل این بیماری آسیب پذیر و شکننده هستند و باید از آنها حمایت کنیم و حتی جوان ها باید به خاطر آنها به طور جدی اقدامات پیشگیری را رعایت کنند.

باید نگرش به کووید -19 به عنوان مشکل سالمندان خاتمه یابد. جامعه برای قربانی کردن سالمندان خود هزینه گزافی خواهد پرداخت. آنها منبع دانش و خرد، نیروهای کلیدی در کارآفرینی و اقتصاد، پیشگامان فعالیت های داوطلبانه و عامل انسجام خانواده هستند بنابراین زندگی آنها مانند همه افراد جامعه ارزشمند است.

جوان ترها باید در حمایت های اقتصادی، تهیه مواد غذایی، ایجاد ارتباط اجتماعی و پیشگیری از تنها و جدا ماندن سالمند تلاش و برنامه ریزی کنند.

 

برای اطلاعات بیشتر می توانید به آدرس ذیل مراجعه کنید

Ageism and COVID-19: what does our society’s response say about us?

Sarah Fraser, Martine Lagacé, Bienvenu Bongué, Ndatté Ndeye, Jessica Guyot, Lauren Bechard, Linda Garcia, Vanessa Taler, CCNA Social Inclusion and Stigma Working Group , Stéphane Adam … Show more

Author Notes

Age and Ageing, Volume 49, Issue 5, September 2020, Pages 692–695, https://doi.org/10.1093/ageing/afaa097

تشخیص بیماری آلزایمر بر اساس آزمایش خون

حتما می‌دانید آلزایمر، بیماری‌ای پیشرونده با درمانی بسیار دشوار است که برای بیماران و خانواده‌های آنها مخاطرات و مشکلات بسیاری در پی دارد؛ اما با تشخیص زودهنگام و مداخله‌های درمانی می‌توان از شدت بیماری و سرعت پیشرفت آن کاست.

به‌تازگی در کنفرانس بین‌المللی انجمن آلزایمر، از تشخیص این بیماری با یک آزمایش خون ساده سخن به میان آمده است.

نیویورک تایمز گزارش می‌دهد دانشمندان اکنون به آزمایشی نزدیک شده‌اند که می‌تواند این بیماری را در مراحل اولیه آن نشان دهد. آزمایش خون، سطح پروتئین تاو ( Tau protein ) را اندازه می‌گیرد. مشخص شده این پروتئین در نورون‌های مغزی رسوب و فعالیت سلول‌های مغز را مختل کرده‌است. سه گروه تحقیقاتی مختلف دریافتند این آزمایش در 89 درصد موارد قادر به تشخیص صحیح بین بیماران مبتلا به آلزایمر و کسانی که دارای شرایط عصبی دیگر هستند، است. مطابق مطالعات انجام شده، این تست دقیق‌تر از ام‌آر‌آی(MRI)، اسکن پت( PET Scan) و نیز گرفتن مایع مغزی-نخاعی و آزمایش آن بوده است.

اگر این آزمایش به نتیجه برسد روشی بسیار ساده و ارزان و غیر تهاجمی در تشخیص این بیماری خواهد بود. شما به آزمایشگاه خواهید رفت و طی یک آزمایش خون ساده به شما خواهند گفت در خطر آلزایمر هستید یا خیر و باید چه اقدامات پیشگیرانه یا درمانی انجام بدهید.

منبع خبر:

Blood test could identify early stage Alzheimer’s disease

By Charlotte HartleyJul. Science، 29، 2020،

قسمت سوم

 

در قسمت پایانی به موارد خاصی از تغذیه در سالمندی اشاره می کنیم.

دیسفاژی یا بلع مشکل:

در این حالت فرد در بلع غذا مشکل دارد. این حالت در هر سنی می تواند ایجاد شود ولی در سالمندی شایعتر است و خصوصا بیماری های مغزی از جمله آلزایمر و نیز بیماری های دهان، حلق و مری و معده ممکن است عامل آن باشند و باعث کاهش وزن شوند.

انجمن تغذیه آمریکا دیسفاژی را به چهار نوع از نظر شدت تقسیم می کند که به ترتیب شدت افزایش یافته و فرد در نوع اول همه پیز می خورد ولی بلع با مشکل مواجه است و سپس نمی تواند غذای سفت، غدای نرم و مایعات را بخورد. 

بنابراین به بلع سالمند توجه و اگر لازم بود با پزشک مشورت کنید.

کمبود مایعات: 

در سالمندی هم حس تشنگی کاهش می یابد و هم ممکن است فرد به علت ناتوانی مایعات کمی بنوشد و باعث شود دی هیدراته یا حجم مایعات بدن او کاهش یابد. در اینگونه موارد میزان ادرار کاهش یافته و ادرار غلیظ می شود و سطح اوره خون بالا رفته و فرد احساس بی حالی و ناتوانی می کند. در موارد شدید می تواند باعث افت فشار خون و در صورت ادامه شوک و حتی مرگ بشود. 

به همین دلیل میزان مایعاتی که یک سالمند می گیرد خیلی مهم است خصوصا اینکه ذخیره بدن سالمندان و توانایی مقابل آنها با هر استرسی کاهش یافته است. 

مرتب به سالمند مایعات بدهید.

به طور معمول یک سالمند باید روزانه 25 تا سی میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن خود آب دریافت کند که این برای یک فرد هفتاد کیلویی حدود دو لیتر یا هشت لیوان در طی شبانه روز است.

 

سوتغذیه:

دو نوع سوتغدیه وجود دارد. 

در نوع اول هم میزان دریافت کالری و هم میزان دریافت پروتئین کاهش یافته است که در این افراد همان لاغری مفرط دیده می شود.

در نوع دوم میزان دریافت کالری کافی ولی فرد پروتئین کافی دریافت نمی کند. این سالمندان به ظاهر وزن طبیعی دارند و یا حتی چاق هستند ولی به سوتغذیه و کاهش عضلات و پروتئین بدن مبتلا می باشند.

تاثیر بیماری ها روی تغذیه:

در سالمندی که بیمار می شود نیاز به مایعات و پروتئین و کالری افزایش می یابد. بنابراین غذایی که در حالت عادی برای یک سالمند مناسب است نمی تواند نیازهای تغذیه ای او را در بیماری برطرف نماید. در هر بیماری این موضوع متفاوت است و باید برای آن برنامه تغذیه ای مناسبی در نظر گرفت و لازم است از متخصصین تغذیه در این زمینه کمک گرفت.

 

تاثیر تغذیه روی بیماری ها:

در صورت وجود سوتغذیه اتفاقات ذیل برای سالمند رخ خواهد داد:

قوام و قدرت پوست کاهش یافته و احتمال زخم شدن خصوصا ایجاد زخم بستر زیاد می شود.

زخمها ترمیم نمی شوند یا دیر ترمیم می شوند.

احتمال شکستگی با تروماهای کوچک وجود دارد.

سیستم انعقاد خون دچار مشکل می شود.

کار کلیه مختل می گردد.

سیستم دفاعی بدن مختل شده و احتمال عفونت ها افزایش می یابد.

 

امیدوارم این توضیحات کمک کرده باشد به اهمیت تغذیه خصوصا تامین مایعات، پروتئین و مکمل ها در سالمند پی ببرید و با رعایت آن به کیفیت بهتر زندگی سالمندان کمک نمایید.

قسمت دوم

تغییرات روانی در سالمندی، تغییرات چهارگانه

در سالمندی تغییرات روانی و اجتماعی می توانند روی اشتها اثر گذاشته و باعث لاغر شدن و تحلیل عضلات بدن و کمبود مواد ضروری گردد:

تغییر اول افسردگی است که در حدود 15 درصد سالمندان وجود دارد و شیوع آن در خانه های سالمندان شبانه روزی بیشتر هست. شایعترین علت لاغری در سالمندان همین افسردگی است و باید به آن دقت شود.

تغییر دوم دمانس و آلزایمر است که معمولا بعد از 85 سالگی بوجود می آید و سالمند با تغییرات هوش و حافظه  دچار تغییر در اشتها هم شده و لاغر می شود.

تغییر سوم کاهش ارتباطات اجتماعی است. کاهش درآمد، از دست دادن همسر یا دوستان، ناتوانی و نیاز به کمک داشتن، عدم توانایی در درست کردن غذا، بیماری گاه بگاه همه باعث می شوند فرد سالمند اشتهای درست و حسابی نداشته و دچار بی اشتهایی و کمبود پروتئین و انواع ویتامین ها و ریزمغذی ها بشود.

تغییر آخر که ما شیوع آن را در ایران نمی دانیم مصرف بیش از حد الکل است که در کشور های غربی در حدود یک سوم سالمندان به آن مبتلا هستند و باعث عوارض تغذیه ای و حتی مرگ می شود.

میزان نیاز به کالری، پروتیین، کربوهیدرات، چربی و ویتامین ها:

با سالمندی میزان نیاز به کالری کم می شود، میزان نیاز به پروتئین تغییر نمی کند، میزان نیاز به چربی خصوصا برای پیشگیری از بیماری های قلب و عروق کم می شود و نیاز به کربوهیدرات ها بسته به اینکه دیابت داشته باشند یا خیر متغیر است.

پس به طور خلاصه در سالمندی پروتیئن به اندازه کافی بخورید. 

میزان نیاز روزانه حدود یک گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است. به عنوان مثال یک سالمند هفتاد کیلویی باید حدود شصت تا هفتاد گرم پروتئین در روز بخورد. صد گرم گوشت گوسفند یا گاو حدود 25 گرم پروتئین دارد. میزان پروتئین گوشت مرغ نصف این مقدار است.  یک لیوان شیر10 گرم و یک تخم مرغ هفت گرم پروتئین دارد. سی گرم بادام یا پسته(حدود ده عدد از هر کدام) هم همین حدود پروتئین دارد.

جالب است بدانید صد گرم سویا 36 گرم پروتئین دارد و صد گرم حبوبات پخته شده 24 تا 30 گرم پروتئین دارد.

افراد سالمند به مکمل ها شامل ویتامین سی، ویتامین ای، ویتامین های ب و ویتامین دی، کلسیم و روی احتیاج دارند.

Vitamin C, Vitamin E, Vitamin B(2,6,12), Vitamin D, Calcium and Zinc

در سالمندی نیاز به ویتامین آ کاهش می یابد.

چگونه سالمند را از نظر وضعیت تغذیه بررسی کنیم:

اندازه گیری وزن و قد و بی ام آی BMI  مهم است.

همچنین از وضعیت تغذیه و نوع و مقدار غذاهایی که می خورد سوال می کنیم. 

آزمایش میزان هموگلوبین، پروتئین و قند و چربی خون و نیز فاکتورهای انعقادی مهم هستند. همچنین سطح سرمی ویتامین دی یا کلسیم را می توان اندازه گیری کرد. اندازه گیری سدیم و نیز اوره خون برای بررسی وضعیت هیدراتاسیون(نوشیدن مایعات کافی) لازم است.

اگر سالمندی بیش از 2 درصد وزن خود را در طی یک هفته یا 5 در صد وزن خود را در یک ماه یا ده درصد وزن خود را در شش ماه از دست بدهد باید بررسی شود که علت چی بوده است.

مثلا اگر فردی هفتاد کیلو بوده و در طی یک هفته یک کیلو و نیم بدون اینکه رژیمی گرفته باشد لاغر شود زنگ خطر است و باید بررسی شود. این میزان در یک ماه برای این فرد سه کیلو و نیم و در شش ماه هفت کیلو یا بیشتر است.

در قسمت آخر این مبحث به عوارض سوتغذیه و نیز سایر مواردی که به آن منجر می شوند خواهیم پرداخت.

در دوران سالمندی تغذیه خیلی مهم است تا هم سالمندی به تاخیر بیفتد و بیماری ایجاد نشود و هم اینکه در سالمندی نیازهای فیزیولوژیک، فیزیکی و روانی انسان تغییر می کند.

سالمندی که به 65 سال و بالاتر گفته می شود در حال حاضر به سه گروه تقسیم می شود:

پیر جوان یا Young old  65 تا 75 سالگی است.

پیر پیر یا Old old  که 75 تا 85 سالگی است.

پیر خیلی پیر یا Oldest old  که 85 سال و بالاتر است.

در سالمندی چه اتفاقاتی می افتد؟

 

• تغییرات فیزیولوژیک، تغییرات هفت گانه

 

اول اینکه ترکیب بدن به هم خورده و چربی جایگزین عضله می شود. به این حالت سارکوپنی Sarcopenia می گویند. ورزش خصوصا انواع قدرتی می توانند این پروسه را به تاخیر بیندازند. در اثر کاهش نسبت عضله بدن به چربی متابولیسم بدن و نیاز به کالری کاهش می یابد. همچنین توانایی بدن برای مقابله با استرس و جراحی و بیماری کاهش مس یابد.

دوم اینکه تغییرات گوارشی اتفاق می افتد که هضم و جذب را مختل می کند. یکی از این تغییرات اختلال در جذب ویتامین ب 12 و ایجاد کم خونی ناشی از آن است. تقریبا این نوع کم خونی در سی درصد سالمندان بوجود می اید. تغییر دیگر کند شدن حرکت دستگاه گوارش است که باعث یبوست می شود که علاوه بر حرکت کم روده ها عدم فعالیت و نیز کم نوشیدن مایعات در آن تاثیر دارد.

سومین تغییر در استخوانها اتفاق می افتد که کاهش حجم و تراکم استخوان است. این تغییر هر چند از حدود سی الی چهل سالگی شروع می شود ولی به تدریج شدت آن افزایش می یابد و در زنها به علت تغییرات هورمونی بعد از یائسگی شدیدتر است و باعث پوکی استخوان می گردد. پوکی استخوان فرد را مستعد می کند با تروماهای کوچک دچار شکستگی بشوند و حتی در پوکی شدید بدون تروما هم شکستگی استخوان ایجاد می شود. کلسیم و ویتامین دی در این زمینه کمک کننده هستند.

چهارمین تغییر در دهان اتفاق می افتد. بزاق کم می شود و دهان خشک می گردد خیلی شایع بوده و در حدود 70 درصد سالمندان دیده می شود. همچنین حس بویایی و چشایی تغییر می کند و این خصوصا در حس شوری و شیرینی اتفاق می افتد و باعث می شود اشتهای افراد سالمند تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش یابد. علاوه بر این معمولا توانایی جویدن در سنین بالا کاهش می یابد.

تغییر بعدی شامل متابولیسم قند و کاهش انسولین است که در همه سالمندان اتفاق می افتد ولی شدت آن متفاوت و اگر شدید باشد به فرم بیماری قند یا دیابت تظاهر می کند.

تغییرات سیستم قلب و عروق که باعث می شود در بعضی افراد فشارخون افزایش یابد و به دنبال آن نیاز بدن به سدیم کاهش یابد و در انواع شدید نباید نمک مصرف نمایند. همچنین مسطح کلسترول خون آفزایش می یابد.

هفتمین تغییر در سیستم ایمنی بدن اتفاق می افتد که ضعیف می شود و این باعث می شود در جنگ با عفونت ها و سرطان ها نتواند کارایی لازم را داشته باشد. ویتامین ها در کمک به بهبود سیستم ایمنی نقش دارند که به آن اشاره خواهیم کرد.

 

در قسمت دوم به تغییرات روانی و روش های ارزیابی و در قسمت سوم به روشهای پیشگیری و درمان خواهیم پرداخت. 

هنگامیکه به تدریج پا به سن می گذاریم نگران این می شویم که آیا به آلزایمر یا دمانس مبتلا خواهیم شد یا نه؟!

این خصوصا اگر در اطرافیان یا والدین ما این بیماری وجود داشته باشد بیشتر و قویتر ظاهر می شود.

هر فراموشی یا اتفاق مشابهی ما را می ترساند که نکند شروع بیماری و اول فراموشی باشد.

افسرده می شویم و مرتب با خودمان فکر می کنیم و کلنجار می رویم.

چکار کنیم به این وضعیت دچار نشویم؟

در صورتیکه شما افراد زیادی در اقوام نزدیک داشته اید که این بیماری را داشته اند و یا بیماری آنها قبل از 65 سالگی شروع شده باشد احتمالا شما از نظر ژنتیکی مستعد به آلزایمر و دمانس هستید با این همه این دلیل اینکه حتما دچار آن خواهید شد نیست.

ژن APOE4  فرد رامستعد به آلزایمر کرده و ریسک آن را افزایش می دهد و با آزمایش ژنتیک قابل تشخیص است اما نفوذ آن صد در صد نیست و وجود آن دلیل قطعی برای ابتلا به آلزایمر نمی باشد و تعداد بسیاری از افراد با این ژنتیک به آلزایمر مبتلا نمی شوند.

به همین دلیل اغلب صاحب نظران موافق انجام این تست به جز در موارد خاص نیستند.

در حال حاضر بهترین روش برای پیش بینی احتمال آلزایمر تست های شناختی است که بررسی جامع عصبی و روانی  Neuro-psychological examاست.

این تست حدود سه الی چهار ساعت طول می کشد و شامل حافظه، توجه، زبان، عملکرد فکری، توانایی حل مسئله، جهت گیری بصری-مکانی، درک و سایر موارد است.

سی تی اسکن و ام آر آی مغز از روشهای دیگر است که می تواند تغییرات ساختاری مغز را نشان دهد. پت اسکن می تواند افزایش میزان آمیلوئید در مغز را نشان دهد که در الزایمر دیده می شود. همچنین بررسی مایع مغزی نخاعی می تواند وجود آمیلوئید یا پروتئین تائو Tau protein را در این مایع نشان بدهد. وجود آمیلوئید و پروتئین تائو برای تشخیص الزایمر قطعی است.

اغلب متخصصین می گویند اگر نگران هستید باید به طور دوره ای تست عصبی روانی را تکرار کنید تا بر اساس تغییرات و سن آن بتوان به نتیجه رسید. با این همه انجام این تست می تواند شروع یک استرس جدید برای شما باشد و بنابراین در تصمیم به انجام ان باید دقت کرد.

مطالعات نشان داده اند مدیریت استرس و افسردگی، تغذیه سالم، فعال بودن از نظر فکری و اجتماعی، فعالیت فیزیکی، کنترل فشار خون، سیگار نکشیدن، شنوایی خوب حتی با سمعک، کاهش وزن و کنترل دیابت می توانند از خطر آلزایمر بکاهند.

به همین دلیل بهتر است به جای اینکه مرتب به فکر آلزایمر باشید یا دنبال تست کردن خود بوید با اقدامات پیشگیری که در بالا ذکر شد کاری کنید به آن مبتلا نشوید.

برای اطلاعات بیشتر می توانید به آدرس زیر مراجعه کنید:

Stalked by the Fear That Dementia Is Stalking You

Testing for Alzheimer’s disease and other forms of dementia is hardly foolproof, and could even backfire.

By Judith Graham, Kaiser Health News

Feb. 20, 2020,  Elder Care – The New York Times