تغذیه در سالمندی | قسمت اول

تغذیه در سالمندی | قسمت اول

در دوران سالمندی تغذیه خیلی مهم است تا هم سالمندی به تاخیر بیفتد و بیماری ایجاد نشود و هم اینکه در سالمندی نیازهای فیزیولوژیک، فیزیکی و روانی انسان تغییر می کند.

سالمندی که به 65 سال و بالاتر گفته می شود در حال حاضر به سه گروه تقسیم می شود:

پیر جوان یا Young old  65 تا 75 سالگی است.

پیر پیر یا Old old  که 75 تا 85 سالگی است.

پیر خیلی پیر یا Oldest old  که 85 سال و بالاتر است.

در سالمندی چه اتفاقاتی می افتد؟

 

  • تغییرات فیزیولوژیک، تغییرات هفت گانه

 

اول اینکه ترکیب بدن به هم خورده و چربی جایگزین عضله می شود. به این حالت سارکوپنی Sarcopenia می گویند. ورزش خصوصا انواع قدرتی می توانند این پروسه را به تاخیر بیندازند. در اثر کاهش نسبت عضله بدن به چربی متابولیسم بدن و نیاز به کالری کاهش می یابد. همچنین توانایی بدن برای مقابله با استرس و جراحی و بیماری کاهش مس یابد.

دوم اینکه تغییرات گوارشی اتفاق می افتد که هضم و جذب را مختل می کند. یکی از این تغییرات اختلال در جذب ویتامین ب 12 و ایجاد کم خونی ناشی از آن است. تقریبا این نوع کم خونی در سی درصد سالمندان بوجود می اید. تغییر دیگر کند شدن حرکت دستگاه گوارش است که باعث یبوست می شود که علاوه بر حرکت کم روده ها عدم فعالیت و نیز کم نوشیدن مایعات در آن تاثیر دارد.

سومین تغییر در استخوانها اتفاق می افتد که کاهش حجم و تراکم استخوان است. این تغییر هر چند از حدود سی الی چهل سالگی شروع می شود ولی به تدریج شدت آن افزایش می یابد و در زنها به علت تغییرات هورمونی بعد از یائسگی شدیدتر است و باعث پوکی استخوان می گردد. پوکی استخوان فرد را مستعد می کند با تروماهای کوچک دچار شکستگی بشوند و حتی در پوکی شدید بدون تروما هم شکستگی استخوان ایجاد می شود. کلسیم و ویتامین دی در این زمینه کمک کننده هستند.

چهارمین تغییر در دهان اتفاق می افتد. بزاق کم می شود و دهان خشک می گردد خیلی شایع بوده و در حدود 70 درصد سالمندان دیده می شود. همچنین حس بویایی و چشایی تغییر می کند و این خصوصا در حس شوری و شیرینی اتفاق می افتد و باعث می شود اشتهای افراد سالمند تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش یابد. علاوه بر این معمولا توانایی جویدن در سنین بالا کاهش می یابد.

تغییر بعدی شامل متابولیسم قند و کاهش انسولین است که در همه سالمندان اتفاق می افتد ولی شدت آن متفاوت و اگر شدید باشد به فرم بیماری قند یا دیابت تظاهر می کند.

تغییرات سیستم قلب و عروق که باعث می شود در بعضی افراد فشارخون افزایش یابد و به دنبال آن نیاز بدن به سدیم کاهش یابد و در انواع شدید نباید نمک مصرف نمایند. همچنین مسطح کلسترول خون آفزایش می یابد.

هفتمین تغییر در سیستم ایمنی بدن اتفاق می افتد که ضعیف می شود و این باعث می شود در جنگ با عفونت ها و سرطان ها نتواند کارایی لازم را داشته باشد. ویتامین ها در کمک به بهبود سیستم ایمنی نقش دارند که به آن اشاره خواهیم کرد.

 

در قسمت دوم به تغییرات روانی و روش های ارزیابی و در قسمت سوم به روشهای پیشگیری و درمان خواهیم پرداخت. 

سلامت استخوان و سالمندی

سلامت استخوان و سالمندی

متابولیسم استخوان در دوران سالمندی تغییر می کند و اهمیت زیادی دارد.

شکستگی دراین دوران شایعتر و می تواند باعث افزایش ناتوانی و حتی مرگ بشود.

شکستگی مهره و نیزاستخوان ران در محل مفصل با لگن(هیپ)  در سالمندی بسیار شایع و عوارض زیادی دارد.

شکستگی مهره با ناتوانی در سالمندی و نیز با مرگ و میر در مردان ارتباط مستقیم دارد. همچنین هزینه سالمندی و بستری شدن در بیمارستان با شکستگی مهره ارتباط دارد.

شکستگی هیپ فقط در انگلستان سالی دو میلیارد پوند هزینه ایجاد می کند. این شکستگی در زن ها شایعتر است.

در مردها سیگار کشیدن و بیماری طولانی و در زنها طلاق یا بیوه شدن و نیز چاقی خطر شکستگی هیپ را افزایش می دهند.

مرگ به علت شکستگی هیپ غیر معمول نیست و مرد بودن، بی حرکتی، اختلالات شناختی، و نوار قلب غیر طبیعی خطر مرگ ناشی از این شکستگی را افزایش می دهند.

در این زمینه هم پیشگیری خیلی مهم است.

دیده شده درمان پوکی استخوان، فعالیت فیزیکی، کاهش مصرف سیگار و الکل می توانند خطر شکستگی را کاهش دهند.

سبک زندگی در کاهش میزان خطر شکستگی استخوان در این دوره از زندگی نقش مهمی دارد. فعالیت فیزیکی هم میزان ویتامین دی سرم را افزایش می دهد و علاوه بر آن پوکی استخوان را کاهش می دهد. میزان مینرال در استخوان هیپ در سالمندانی که ورزش می کنند افزایش می یابد.

همچنین ضعف عمومی می تواند خطر افتادن و شکستگی را افزایش دهد.

دیده شده افتادن روی سطوحی که با کف پوش یا چوب پوشیده شده است خطر شکستگی را به نسبت سطوح سخت مانند سنگ و سرامیک به طور واضح کاهش می دهد.

بنابراین درمان پوکی استخوان، افزایش فعالیت فیزیکی، جلوگیری از ضعف عمومی و اصلاح سطوح محل زندگی سالمند از مهمترین مداخلاتی هستند که می توانند خطر شکستگی در این دوره از زندگی را کاهش دهند.

 

منابع:

 

Pilot cluster randomised controlled trial of flooring to reduce injuries from falls in wards for older people
By Drahota, A. K., Ward, D., Udell, J. E., Soilemezi, D., Ogollah, R., Higgins, B., Dean, T. P., and Severs, M.

Randomized placebo-controlled trial of brisk walking in the prevention of postmenopausal osteoporosis
By Ebrahim, S., Thompson, P. W., Baskaran, V. and Evans, K.

Excess mortality in men compared with women following a hip fracture. National analysis of comedications, comorbidity and survival
By Kannegaard, P. N., van der Mark, S., Eiken, P. and Abrahamsen, B.

Pre-operative indicators for mortality following hip fracture surgery: a systematic review and meta-analysis
By Smith, T., Pelpola, K., Ball, M., Ong, A., and Kyaw Myint, P.

Predicting outcome after hip fracture: using a frailty index to integrate comprehensive geriatric assessment results
By Krishnan, M., Beck, S., Havelock, W., Eeles, E., Hubbard, R. E. and Johansen, A.

A longitudinal study of kyphosis in older people
By Milne, J. S. and Williamson, J.

Femoral fracture rates in people with and without disability
By Rapp, K., Becker, C., Cameron, I. D., Klenk, J., Kleiner, A., Bleibler, F., König, H. H. and Büchele, G.

Epidemiology of lifetime fracture prevalence in England: a population study of adults aged 55 years and over
By Scholes, S., Panesar, S., Shelton, N. J., Francis, R. M, Mirza, S., Mindell, J. S., and Donaldson, L. J.

Inferior physical performance test results of 10,998 men in the MrOS Study is associated with high fracture risk
By Rosengren, B. E., Ribom, E. L., Nilsson, J. Å, Mallmin, H., Ljunggren, Ö, Ohlsson, C., Mellström, D., Lorentzon, M., Stefanick, M., Lapidus, J., Leung, P. C., Kwok, A., Barrett-Connor, E., Orwoll, E. and Karlsson, M. K.

Effect of vertebral fractures on function, quality of life and hospitalisation the AGES-Reykjavik study
By Siggeirsdottir, K., Aspelund, T., Jonsson, B. Y., Mogensen, B., Launer, L. J., Harris, T. B., Sigurdsson, G. and Gudnason, V.

Does the type of flooring affect the risk of hip fracture?
By Simpson, A. H. R. W., Lamb, S., Roberts, P. J., Gardner, T. N., and Evans, J. G.

Impact of lifestyle factors on fracture risk in older patients with cardiovascular disease: a prospective cohort study of 26,335 individuals from 40 countries
By Khatib, R., Yusuf, S., Barzilay, J. I., Papaioannou, A., Thabane, L., Gao, P., Joseph, P. G., Teo, K., and Mente, A.

The association of frailty with serum 25-hydroxyvitamin D and parathyroid hormone levels in older European men
By Tajar, A., Lee, D. M., Pye, S. R., O’Connell, M. D. L., Ravindrarajah, R., Gielen, E., Boonen, S., Vanderschueren, D., Pendleton, N., Finn, J. D., Bartfai, G.,

سالمندی و سیستم موقعیت یابی جهانی جی پی اس GPS

پیدا کردن افراد سالمند

GPS سالمندی و سیستم موقعیت یابی جهانی جی پی اس

سیستم جی پی اس (GPS) ده ها سال است که در دنیا در حل استفاده است و روز به روز دقیقتر شده است و اکنون با اختلاف چند متر موقعیت یابی را انجام می دهند.

این سیستم می تواند به پیدا کردن افراد سالمند که دچار آلزایمر یا دمانس هستند کمک کند. این افراد احتمال سرگردان و گم شدن بالایی دارند. مطابق تحقیق انجمن آلزایمر آمریکا شصت درصد افراد مسن دارای آلزایمر یا دمانس گم می شوند و اگر در ۲۴ ساعت اول پیدا نشوند احتمال خطر صدمه جدی یا مرگ بالا است.

به همین دلیل GPS هایی طراحی شده که به لباس یا کفش وصل می شود یا داخل کیف یا هر چیز دیگری که به طور روتین همراه سالمند است گذاشته میشود و بنابراین به راحتی سالمند پیدا میشود.

وزیر بهداشت: ایران به سمت پیرشدن می‌رود

وزیر بهداشت

ایرنا/ وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی گفت: در مباحث جمعیتی شاهد وقوع چند اتفاق هستیم که یکی از آنها این است که به دلیل کاهش زاد و ولد و افزایش طول عمر، جمعیت ایران به سمت پیر شدن می رود.

سعید نمکی روز سه شنبه در آیین گرامیداشت روز جهانی سالمند (۹ مهر) افزود: دومین اتفاق در مباحث جمعیتی ایران که با آن مواجه خواهیم بود این است که درآینده جمعیت زنان سالمند از مردان سالخورده پیشی می گیرد به دلیلی اینکه در کشورهای در حال توسعه با توجه به مراقبت های سلامت ویژه زنان و کودکان به نوعی سلامت مردان مغفول می ماند.

وی تاکید کرد: به دلیل اینکه مردان در جامعه کمتر دنبال چکاپ سلامت خود هستند، در آینده شاهد افزایش جمعیت زنان سالمند در جامعه خواهیم بود.

وزیر بهداشت ادامه داد: در حال حاضر ۸.۳ درصد جمعیت کشور، سالمند تلقی می شوند که در آینده نزدیک ا ین رقم به ۱۶ درصد و بعد از آن به ۲۸ درصد جمعیت خواهد رسید.

نمکی گفت: ما به عنوان متولیان جامعه باید به سالمندان توجه کنیم؛ تفاوت ما با کشورهای صنعتی این است که نوع خلق و خوی جمعیت سالمند ما با آنها متفاوت است، سالمندان ما افرادی هستند که جوانی نکرده اند و پیر شده اند همان طور که کودکان ما کودکی نکرده و جوان شدند.

وی افزود: فردی که در دوره جوانی خود به دلیل بیکاری احساس سرباری کرده، در سالمندی نیز افسرده است، این فرد به دنبال آزمایشات دوره ای مصرف دارو نمی رود و دچار پوکی استخوان می شود.

وزیر بهداشت تصریح کرد: گرفتاری ما این است که متاسفانه درصد سالمند افسرده ما کم نیست بنابراین اولین گام برای حمایت از سالمندان، ایجاد نشاط اجتماعی است و باید کیفیت زندگی آنها را تغییر داد. همچنین باید برای همه اقشار جامعه، جو شاد ایجاد کنیم.

ضرورت سنت های حسنه گذشته

وزیر بهداشت با تاکید بر ضرورت ارتقای کیفیت زندگی سالمندان، گفت: باید به سنت های گذشته برگردیم. در سنت و فرهنگ ما در هر خانه ای که پیری بود در آن خانه انرژی و نور بود اما متاسفانه حالا سالمندان را به سرای سالمندان و کودکان را هم برای مراقبت به مراکز دیگر می سپاریم و دونسلی را که در زندگی غوغا می کردند، از یکدیگر جدا کرده ایم.

نمکی اضافه کرد: متاسفانه امروز بین دونسل کودکان و پدران و مادران خود فاصله ایجاد کرده ایم و راه بازگشت آن هم بازگشت به سنت های گذشته است.

وزیر بهداشت گفت: اصلا قبول ندارم که در آپارتمان ۷۰ متری نمی توان پدر و مادری را نگهداری کرد بلکه این مساله به وسعت دل آدم هاست و می توان به یکدیگر محبت کرد و سالمندان را نگهداری کرد.

وی ادامه داد: اما گاهی به دلیل مشکلات کار و اشتغال برخی خانواده‌ها، نیازمند است که با مشارکت شهرداری و سازمان‌های مردم نهاد، سرای محله ایجاد کرد که یکی از راهکارهایی است که به دنبال آن هستیم.

وزیر بهداشت اعلام کرد: کاری که در وزارت بهداشت انجام می دهیم این است که خدمات سالمندان در نظام خدمات سلامت ادغام شود و طرح هر خانه یک پایگاه سلامت خدمات پیشگیری، درمان و بازتوانی را ارائه خواهیم داد که بر این اساس عضو داوطلب در خانه از سالمند مراقبت می کند و این طرح
پایلوت در یک شهر در استان آغاز خواهد شد.

نمکی به سند ملی سالمندان نیز اشاره کرد و گفت: سند ملی سالمندان به کمک دستگاه های ذیربط دنبال خواهد شد و اجرایی نیز می‌شود و مباحث مربوط به درمان پیشگیری و بازتوانی در آن پیگیری خواهد شد.

وی تاکید کرد: آنچه که برای همه باید مهم باشد بالا بردن کیفیت زندگی سالمندان است.

وزیر بهداشت که طی هفته های اخیر، مادر خو د را از دست داد با حضور در جمع سالمندان با ابراز احساسات متاثر شد و با قرائت ابیاتی به حاضرین توصیه کرد که هر جا که سالمندی است، قدرش را بدانند.

میزان سالمند آزاری در ایران

سالمندآزاری

میزان سالمندآزاری در ایران از بالاترین‌ها در جهان است؛ یکی از سه خشونت خانگی رایج در جامعه

انتشار گزارش‌هایی مبنی بر اینکه سالمند آزاری سومین رتبه خشونت خانگی در ایران را به خود اختصاص داده است، توجه به این پدیده در جامعه ایران را بیشتر کرد.

رضا جعفری مدیر اورژانس اجتماعی ایران به روزنامه ایران گفته بود که سالمند آزاری یکی از مهمترین مقوله‌ها در حوزه آسیب‌های اجتماعی، و بعد از کودک آزاری و همسر آزاری رتبه سوم خشونت‌های خانگی را به خود اختصاص داده است.

شیوع سالمندآزاری از آن رو در ایران مورد توجه قرار گرفته است که احترام به سالمند و مراقبت از آن در ریشه‌های فرهنگی جامعه ایران مورد ﺗﺄﻛﻴﺪ بسیار بوده است. کمتر کسی انتظار داشت که سالمندآزاری در جامعه ایران به سرعت رو به رشد باشد.

بحران‌های اقتصادی و فشار بر اقشار کم درآمد از سوی برخی پژوهشگران مسائل اجتماعی از جمله دلایل افزایش ناگهانی سالمندآزاری در ایران ذکر شده است.

روند افزایش تعداد سالمندان در ایران نگرانی از شیوع سالمندآزاری را بیش از پیش کرده است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، نزدیک به ده درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند، اما طی ۳۰ سال آینده سالمندان یک سوم جمعیت ایران را تشکیل خواهند داد.

رضا جعفری درباره تعریف سالمندآزاری می‌گوید: « سالمند آزاری به معنای رفتاری است که از فرد یا افراد مراقبت‌کننده از سالمند سرمی‌زند و باعث آسیب و کاهش کیفیت زندگی او می‌شود.»

شیوع سالمندآزاری در ایران موجب شده است که طی سال های اخیر پژوهش‌های دانشگاهی مختلفی درباره این موضوع صورت بگیرد و بر اساس یکی از این پژوهشها، میزان شیوع پدیده سالمندآزاری در ایران بیش از ۵۶ درصد است که از متوسط جهانی بسیار بالاتر است.

همین پژوهش می‌گوید که شایعترین نوع سالمندآزاری به ترتیب سالمندآزاری عاطفی، سالمندآزاری روانی، غفلت از سالمندان، سالمندآزاری مالی و سالمندآزاری جسمی است.

رفتارهایی چون ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻭ ﺍﻫﺎﻧﺖ ﻭ ﺳﺮﺯﻧﺶ، ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻭ ﺯﻭﺭﮔﻮﻳﻰ و ﻛﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﺍﺯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻯ ﻫﺎ از مصادیق سالمندآزاری عاطفی محسوب می شود.

بر اساس یکی از پژوهش‌ها که در مورد آزار سالمندان نیازمند به مراقبت و درمان تهیه شده است، بین سوءرفتار و وابستگی جسمی و اقتصادی سالمندان ارتباط بالایی دیده می شود؛ به ویژه زمانی که بار مالی بر عهده مراقبت کنندگان باشد.

همچنین یافته های یک پژوهش نیز نشان می دهد که در ایران زنان سالمند که از نظر اقتصادی وابستگی بیشتری به مراقبان خود دارند، بیشتر در معرض سوءرفتار قرار می‌گیرند.

شیوع بیماری‌هایی نظیر آلزایمر نیز زمینه سوءرفتار و آزار سالمندان و در نهایت رها کردن آنها توسط اطرافیان را فراهم می‌کند.

سوءرفتار با سالمندان می‌تواند عوارضی نظیر کاهش اعتماد به نفس، احساس ناامیدی، بی‌تفاوتی و مشکلات روحی‌روانی و ناتوانی را برای سالمند در پی داشته باشد.

یک پژوهش شیوع سالمندآزاری در ایران را علاوه بر افزایش تعداد سالمندان، قرار گرفتن جامعه در مرحله گذار از سنتی به مدرن و روبرو شدن با چالش های آن دانسته است.

علاوه بر این، در ایران یکی دیگر از مشکلات سالمندان در جامعه موجب آزار آنها می شود، بی‌توجهی در طراحی شهری و توسعه فضاهای شهری جدید به مشکلات سالمندان است. از جمله طراحی نشدن رمپ، آسانسور و پله برقی در فضاهایی که سالمندان امکان بالارفتن از پله را ندارند.

هر چند که فعالیت‌هایی برای کمک به سالمندان صورت گرفته است از جمله تهیه طرح‌های مقابله با سالمند آزاری و تهیه اسناد ملی، اما پراکندگی و ناهماهنگی ها موجب شده که اثرگذار نباشند.

سالمند کیست؟ سالمندی چیست؟

سالمند کیست؟ سالمندی چیست؟

کمی به جواب سوا لهای بالا بیندیشیم. شاید خیلی ساده فقط به سن اکتفا کنیم. همانگونه که سازمان بهداشت جهانی، شصت سال و بالاتر را سالمند تعریف و سه گروه سالمندِ جوان، سالمندِ میانسال و سالمندِ پیر را به عنوان زیر گروه آن معرفی کرده است. اما به نظر می آید سالمندی بیش از آ نکه با سن تعریف شود، با چگونگی وضعیتِ توانمندی، استقلال، فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شناخته می شود. سالمند در فرهنگ عامه کسی است که از جنبه های مختلف ناتوان شده است و نیاز به مراقبت و همراهی بیشتر دارد. عموما با افزایش سنِ افراد، توان فیزیکی، ظرفیت ذهنی و ارتباطات اجتماعی کاهش می یابد. فرد استقلال خود را از دست می دهد، دیگر مولد نیست و همه این عوامل فرد را غیر مفید و وابسته می کند که این خود حقیقتی دردناک است و بر روی افراد تاثیر روانی نامناسب دارد و دور باطلی را ایجاد می کند. همه ما از پیر شدن می ترسیم و از اینکه سالمند و خصوصا محتاج شویم، نگران هستیم.

آیا می توان سالمند نشد؟

متاسفانه جواب منفی است، اما خوشبختانه می توان سالمندی توانمند و مستقل را تحربه کرد.

چه باید کرد؟

تنها راه حل، شناسایی به موقع و پیگیری مستمر در جهتِ تغییر روش و سبک زندگی و گذراندن سالمندی موفق، فعال، کارآمد و دارای منزلت است. هدف، خلق سالمند توانمند است.