میزان سالمندآزاری در ایران از بالاترینها در جهان است؛ یکی از سه خشونت خانگی رایج در جامعه
انتشار گزارشهایی مبنی بر اینکه سالمند آزاری سومین رتبه خشونت خانگی در ایران را به خود اختصاص داده است، توجه به این پدیده در جامعه ایران را بیشتر کرد.
رضا جعفری مدیر اورژانس اجتماعی ایران به روزنامه ایران گفته بود که سالمند آزاری یکی از مهمترین مقولهها در حوزه آسیبهای اجتماعی، و بعد از کودک آزاری و همسر آزاری رتبه سوم خشونتهای خانگی را به خود اختصاص داده است.
شیوع سالمندآزاری از آن رو در ایران مورد توجه قرار گرفته است که احترام به سالمند و مراقبت از آن در ریشههای فرهنگی جامعه ایران مورد ﺗﺄﻛﻴﺪ بسیار بوده است. کمتر کسی انتظار داشت که سالمندآزاری در جامعه ایران به سرعت رو به رشد باشد.
بحرانهای اقتصادی و فشار بر اقشار کم درآمد از سوی برخی پژوهشگران مسائل اجتماعی از جمله دلایل افزایش ناگهانی سالمندآزاری در ایران ذکر شده است.
روند افزایش تعداد سالمندان در ایران نگرانی از شیوع سالمندآزاری را بیش از پیش کرده است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، نزدیک به ده درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل میدهند، اما طی ۳۰ سال آینده سالمندان یک سوم جمعیت ایران را تشکیل خواهند داد.
رضا جعفری درباره تعریف سالمندآزاری میگوید: « سالمند آزاری به معنای رفتاری است که از فرد یا افراد مراقبتکننده از سالمند سرمیزند و باعث آسیب و کاهش کیفیت زندگی او میشود.»
شیوع سالمندآزاری در ایران موجب شده است که طی سال های اخیر پژوهشهای دانشگاهی مختلفی درباره این موضوع صورت بگیرد و بر اساس یکی از این پژوهشها، میزان شیوع پدیده سالمندآزاری در ایران بیش از ۵۶ درصد است که از متوسط جهانی بسیار بالاتر است.
همین پژوهش میگوید که شایعترین نوع سالمندآزاری به ترتیب سالمندآزاری عاطفی، سالمندآزاری روانی، غفلت از سالمندان، سالمندآزاری مالی و سالمندآزاری جسمی است.
رفتارهایی چون ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻭ ﺍﻫﺎﻧﺖ ﻭ ﺳﺮﺯﻧﺶ، ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻭ ﺯﻭﺭﮔﻮﻳﻰ و ﻛﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﺍﺯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻯ ﻫﺎ از مصادیق سالمندآزاری عاطفی محسوب می شود.
بر اساس یکی از پژوهشها که در مورد آزار سالمندان نیازمند به مراقبت و درمان تهیه شده است، بین سوءرفتار و وابستگی جسمی و اقتصادی سالمندان ارتباط بالایی دیده می شود؛ به ویژه زمانی که بار مالی بر عهده مراقبت کنندگان باشد.
همچنین یافته های یک پژوهش نیز نشان می دهد که در ایران زنان سالمند که از نظر اقتصادی وابستگی بیشتری به مراقبان خود دارند، بیشتر در معرض سوءرفتار قرار میگیرند.
شیوع بیماریهایی نظیر آلزایمر نیز زمینه سوءرفتار و آزار سالمندان و در نهایت رها کردن آنها توسط اطرافیان را فراهم میکند.
سوءرفتار با سالمندان میتواند عوارضی نظیر کاهش اعتماد به نفس، احساس ناامیدی، بیتفاوتی و مشکلات روحیروانی و ناتوانی را برای سالمند در پی داشته باشد.
یک پژوهش شیوع سالمندآزاری در ایران را علاوه بر افزایش تعداد سالمندان، قرار گرفتن جامعه در مرحله گذار از سنتی به مدرن و روبرو شدن با چالش های آن دانسته است.
علاوه بر این، در ایران یکی دیگر از مشکلات سالمندان در جامعه موجب آزار آنها می شود، بیتوجهی در طراحی شهری و توسعه فضاهای شهری جدید به مشکلات سالمندان است. از جمله طراحی نشدن رمپ، آسانسور و پله برقی در فضاهایی که سالمندان امکان بالارفتن از پله را ندارند.
هر چند که فعالیتهایی برای کمک به سالمندان صورت گرفته است از جمله تهیه طرحهای مقابله با سالمند آزاری و تهیه اسناد ملی، اما پراکندگی و ناهماهنگی ها موجب شده که اثرگذار نباشند.